Một không gian trải nghiệm, các bạn tự hào giới thiệu là Vườn trẻ, được dành riêng cho các bạn nhỏ từ 4 - 11 tuổi ngay trong khuôn viên của Viện. Ở đó, khoa học không khô khan, hàn lâm. Khoa học sống động, hấp dẫn, gần gũi. Những thí nghiệm vật lý đơn giản, mô hình robot cơ bản, trò chơi lập trình tương tác, những tấm bìa carton được các cháu biến trở thành xe ô tô, máy bay… mở ra một thế giới diệu kỳ của khám phá. Từ đó, các em được nuôi dưỡng đam mê, kích hoạt trí tưởng tượng, gieo mầm sáng tạo từ những điều tưởng như nhỏ bé, từ những thế hệ hôm nay còn nhỏ bé.
Tôi chợt nghĩ đến Việt Nam. Chúng ta có khát vọng lớn. Nhưng mọi khát vọng đều cần bắt đầu từ những điều căn cơ. Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo không thể chỉ tồn tại trong những viện nghiên cứu, trường đại học, hay các doanh nghiệp công nghệ cao. Chúng cần trở thành dòng chảy thường nhật trong đời sống xã hội. Muốn vậy, trước hết phải gieo tình yêu khoa học từ sớm - từ mỗi cấp học, lớp học, từ mỗi buổi trải nghiệm ngoài giờ, từ mỗi chương trình truyền thông đại chúng.
Việt Nam cần một chiến lược phát triển khoa học, công nghệ mang tính hệ sinh thái - nơi mỗi người dân, dù là học sinh, nông dân, công nhân hay doanh nhân, đều có thể tiếp cận, hiểu, và ứng dụng khoa học vào cuộc sống. Đó không phải là điều xa vời.
Chúng ta sẽ có Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Nhưng chúng ta có thể bắt đầu từ những giải pháp cụ thể, khả thi như:
Xây dựng các trung tâm trải nghiệm khoa học tại các địa phương, đặc biệt là vùng nông thôn, miền núi, để trẻ em và cộng đồng được tiếp xúc với khoa học một cách vui tươi, dễ hiểu.
Thiết kế các chương trình truyền hình, YouTube, TikTok... hướng dẫn các thí nghiệm đơn giản, các ứng dụng công nghệ thiết thực trong đời sống hằng ngày.
Khuyến khích các trường học tổ chức ngày hội STEM, các cuộc thi sáng tạo, lập trình, mô hình hóa, gắn với vấn đề của địa phương.
Kết nối doanh nghiệp với nhà trường để đưa công nghệ vào thực tiễn giáo dục, đưa học sinh đến với doanh nghiệp để “học từ việc làm”.
Phát triển mạng lưới các nhà khoa học tình nguyện, kết nối với các trường học, trung tâm cộng đồng để làm cầu nối truyền cảm hứng.
Không có đổi mới sáng tạo nếu không có cảm hứng. Không có khoa học, công nghệ nếu không có sự khai mở từ nhận thức. Hành trình xây dựng quốc gia khoa học, công nghệ không chỉ bắt đầu từ các phòng họp - mà từ lớp học mầm non, từ phòng thí nghiệm nhỏ, từ những ánh mắt trẻ thơ rực sáng khi hiểu được vì sao cầu vồng có bảy sắc màu.
Thăm Viện MISIS, tôi cảm nhận được những nhà khoa học trong Viện MISIS không chỉ đam mê nghiên cứu, mà còn ước mơ tạo lập các nhà khoa học tương lai cho nước Nga. Một không gian giáo dục trải nghiệm khoa học không lớn cả về quy mô diện tích và kinh phí, nhưng họ đã làm điều lớn lao hơn, đó là trách nhiệm với thế hệ từ mầm non đến tiểu học. Họ hiểu rằng, đây chính là thế hệ sau này gánh vác trọng trách đưa khoa học, công nghệ nước Nga không ngừng tiến lên, chiếm đỉnh cao của thế giới trong tương lai vài mươi năm sau.
Từ Viện MISIS tại Moscow, tôi mang về Việt Nam không chỉ là ấn tượng về trình độ khoa học, công nghệ - mà còn là khát vọng “gieo hạt và ươm mầm”.
Lê Minh Hoan
.jpg)
