Định hướng sắp xếp, tổ chức lại

Thực hiện Kết luận số 137-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, ngày 12/4/2025, Bộ Y tế đã ban hành Công văn số 2147/BYT-TCCB gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, hướng dẫn định hướng sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở y tế trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Theo đó, Bộ Y tế đề nghị duy trì, giữ nguyên các trạm y tế xã, phường, thị trấn hiện có và chuyển giao cho UBND xã, phường mới quản lý. Bảo đảm sau sắp xếp, mỗi xã, phường đều có ít nhất một trạm y tế; tùy theo quy mô dân số và đặc điểm địa lý cụ thể, các địa phương có thể duy trì hoặc tổ chức lại, thành lập thêm trạm y tế mới do UBND cấp xã, phường quản lý nhằm đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân. Các trạm y tế tiếp tục thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo Thông tư số 33/2015/TT-BYT ngày 27/10/2015 của Bộ Y tế.

bna_co-so-vat-chat-cua-tram-y-te-thi-tran-do-luong-rat-khang-trang-sach-dep-...-giong-nhu-mot-benh-vien-thu-nho.-anh-thanh-chung.jpg
Cơ sở vật chất của Trạm Y tế thị trấn Đô Lương rất khang trang, sạch đẹp ... giống như một bệnh viện thu nhỏ. Ảnh: Thành Chung

Về nhân lực, các trạm y tế mới sẽ tiếp nhận đội ngũ viên chức từ các trạm y tế cũ, đồng thời được bổ sung thêm từ các cơ sở y tế tuyến tỉnh và trung tâm y tế tuyến huyện, quận, thị xã, thành phố. Bộ Y tế yêu cầu mỗi trạm y tế mới phải bố trí ít nhất 2 bác sĩ trở lên để đáp ứng yêu cầu chuyên môn.

Sau khi ban hành Công văn số 2147/BYT-TCCB, Bộ Y tế đã xây dựng dự thảo Thông tư mới nhằm thay thế Thông tư số 33/2015/TT-BYT. Dự thảo Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu nhân lực của trạm y tế xã, phường mới, và được lấy ý kiến góp ý đến ngày 28/5/2025.

Tại dự thảo, Bộ Y tế đề xuất mô hình: Trạm y tế xã là đơn vị sự nghiệp y tế công lập trực thuộc UBND xã, phường; có tư cách pháp nhân, có trụ sở, con dấu và tài khoản riêng tại Kho bạc Nhà nước và ngân hàng theo quy định pháp luật. Trạm y tế chịu sự quản lý toàn diện của UBND cấp xã, đồng thời chịu sự quản lý nhà nước về chuyên môn của Sở Y tế và nhận chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ từ các đơn vị chuyên ngành như y tế dự phòng, an toàn thực phẩm, dân số, bảo trợ xã hội, bà mẹ – trẻ em...

Về chức năng, trạm y tế xã, phường có nhiệm vụ cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu gồm: y tế dự phòng, khám – chữa bệnh, phục hồi chức năng, sức khỏe sinh sản, an toàn thực phẩm, dân số, bảo trợ xã hội, phòng chống tệ nạn xã hội... Đặc biệt, dự thảo trao quyền cho trạm y tế thực hiện nhiều kỹ thuật mới như xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, thăm dò chức năng, thực hiện thủ thuật, phẫu thuật đơn giản và chuyển tuyến – từng bước hoạt động như một “bệnh viện thu nhỏ”, thay vì phụ thuộc vào tuyến huyện như trước.

bna_can-bo-tram-y-te-thi-tran-do-luong-kham-chua-benh-cho-nguoi-dan-dia-phuong.-anh-thanh-chung.jpg
Cán bộ Trạm Y tế thị trấn Đô Lương khám, chữa bệnh cho người dân địa phương. Ảnh: Thành Chung

Theo dự thảo, trạm y tế xã có Trưởng trạm và Phó Trưởng trạm; số lượng Phó Trưởng trạm thực hiện theo quy định của pháp luật cấp có thẩm quyền. Các tổ chức thuộc trạm y tế xã gồm: Khoa Phòng bệnh; Khoa Khám chữa bệnh và Phục hồi chức năng; Khoa Dược – Cận lâm sàng; Khoa Dân số - Bảo trợ xã hội - Truyền thông giáo dục sức khoẻ; Văn phòng trạm (hành chính quản trị, tổ chức, kế toán, thủ quỹ, công nghệ thông tin...); Các điểm trạm y tế; Các tổ chức thuộc trạm y tế khác (nếu có) chức năng, nhiệm vụ do cấp có thẩm quyền quy định trên cơ sở nhu cầu, điều kiện thực tế tại địa phương và theo quy định của pháp luật.

Đảm bảo hoạt động liên tục, thông suốt

Sau khi Bộ Y tế công bố dự thảo Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu nhân lực của Trạm Y tế xã, phường theo mô hình mới, đã có nhiều ý kiến phản hồi từ cơ sở.

Một bác sĩ ở Nghệ An cho rằng, việc xây dựng trạm y tế trở thành "bệnh viện thu nhỏ" là cần thiết, phù hợp với xu hướng phát triển hệ thống y tế công bằng, toàn diện và chất lượng. Mô hình này cũng đáp ứng thực tế là quy mô dân số và diện tích các xã, phường hiện nay đã mở rộng đáng kể.

bna_-kham-cho-benh-nhan-tai-tram-y-te-phuong-ha-huy-tap.-anh-thanh-chung.jpg
Khám cho bệnh nhân tại Trạm Y tế phường Hà Huy Tập, thành phố Vinh. Ảnh: Thành Chung

Tuy nhiên, không nên áp dụng cứng nhắc một mô hình cho tất cả, bởi điều kiện dân số, kinh tế - xã hội và năng lực tài chính của mỗi địa phương là khác nhau. Do đó, cần có sự linh hoạt trong tổ chức bộ máy để tránh tình trạng cồng kềnh, lãng phí. Đồng thời, việc phát triển trạm y tế theo hướng bệnh viện thu nhỏ cũng đòi hỏi đầu tư đồng bộ về nhân lực, cơ sở vật chất, thiết bị hiện đại và tài chính.

Một trưởng trạm y tế ở Nghệ An (đề nghị giấu tên) cũng đồng tình với chủ trương nâng tầm trạm y tế. Tuy nhiên, ông bày tỏ mong muốn các trạm y tế vẫn tiếp tục được Sở Y tế quản lý theo ngành dọc để đảm bảo hoạt động đồng bộ, hiệu quả. Nếu chuyển giao toàn bộ về Ủy ban nhân dân xã, phường quản lý, mỗi trạm y tế sẽ trở thành một đơn vị sự nghiệp độc lập, khiến ngành Y tế khó khăn trong việc điều động, luân chuyển nhân sự khi cần thiết. Hơn nữa, nếu cán bộ quản lý cấp xã không có chuyên môn về y tế, hoạt động của trạm có thể gặp nhiều vướng mắc, bất cập.

bna_nnn-5ef40706360e7e4aabb58b5459fe2c3e.jpg
Nhóm người thuộc Công ty cổ phần Đầu tư và Tư vấn quốc tế Việt Mỹ xuống các bản để khám sức khỏe và bán thực phẩm chức năng. Ảnh: Tiến Hùng

Thực tế, tại Nghệ An đã có trường hợp cho thấy những lo ngại này là có cơ sở. Cụ thể, UBND xã Phà Đánh (huyện Kỳ Sơn) từng ký xác nhận cho một nhóm người thuộc Công ty cổ phần Đầu tư và Tư vấn quốc tế Việt Mỹ xuống các bản để khám sức khỏe và bán thực phẩm chức năng. Trong khi đó, công ty này chưa được Sở Y tế Nghệ An cấp phép tổ chức khám sức khỏe và cũng không được phép bán hàng. Hành vi này đã vi phạm Luật Khám bệnh, chữa bệnh số 15/2023/QH15 và Nghị định số 96/2023/NĐ-CP của Chính phủ.

Tính đến thời điểm hiện tại, dự thảo Thông tư đã kết thúc giai đoạn lấy ý kiến. Tuy nhiên, đề xuất giao trạm y tế trực thuộc UBND xã, phường vẫn chưa nhận được sự đồng thuận cao. Gần đây, Bộ Y tế tiếp tục xây dựng dự thảo Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Dự thảo này lại đề xuất mô hình tổ chức y tế cơ sở trực thuộc Sở Y tế, đồng thời chịu sự quản lý hành chính của UBND cấp xã – một phương án được cho là linh hoạt hơn.

Tại Nghệ An, việc sắp xếp, tổ chức lại trạm y tế xã, phường đang được triển khai theo Kết luận số 137-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Ngày 9/6/2025, Đảng ủy UBND tỉnh đã có Tờ trình số 88-TTr/ĐU về chủ trương sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập cấp huyện, trong đó nêu rõ: Duy trì các trạm y tế xã, phường hiện có và chuyển giao quyền quản lý cho UBND xã mới sau sắp xếp. Ngày 13/6/2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An đã ban hành Thông báo số 1868-TB/TU, thống nhất với phương án nói trên.

Lãnh đạo Sở Y tế Nghệ An cho biết: Sau khi hoàn tất việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, căn cứ vào quy mô và đặc điểm của từng địa phương, ngành Y tế sẽ tổ chức lại các trạm y tế thành đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND xã. Mỗi xã, phường có 01 trạm y tế và có thể có thêm các điểm trạm vệ tinh để đảm bảo cung cấp dịch vụ y tế thiết yếu gần dân nhất. Ngành Y tế sẽ đồng hành, hỗ trợ toàn diện để các trạm y tế vận hành ổn định, liên tục, thống nhất và không bị gián đoạn trong giai đoạn chuyển tiếp.