Sáng 3/6, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.
Quản lý theo mức độ rủi ro
Báo cáo tóm tắt về một số vấn đề lớn trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa do Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày.
Theo đó, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã bổ sung quy định phân loại sản phẩm, hàng hóa (SPHH) dựa trên mức độ rủi ro, gồm 3 loại: SPHH có mức độ rủi ro thấp; SPHH có mức độ rủi ro trung bình; SPHH có mức độ rủi ro cao.
Các tiêu chí phân loại và kiểm soát rủi ro bao gồm: khả năng gây hại hoặc mất an toàn; khả năng phát hiện rủi ro khi lưu thông hoặc sử dụng; mức độ phổ biến và tính chất sử dụng của sản phẩm; mức độ thiệt hại nếu rủi ro xảy ra.
Trên cơ sở phân loại nhóm sản phẩm, cơ quan quản lý nhà nước về chất lượng SPHH sẽ áp dụng biện pháp quản lý tương ứng như miễn, giảm kiểm tra hoặc áp dụng phương thức kiểm tra sau khi thông quan (hậu kiểm); kiểm tra trước khi thông quan (tiền kiểm); giảm kiểm tra theo quy định khác của pháp luật.
Dự thảo Luật quy định giao Chính phủ quy định tiêu chí đánh giá rủi ro, căn cứ phân loại SPHH; việc ban hành Danh mục SPHH có mức độ rủi ro trung bình, mức độ rủi ro cao và yêu cầu quản lý chất lượng SPHH tương ứng; trách nhiệm của các Bộ, ngành, UBND cấp tỉnh trong kiểm tra việc xây dựng, ban hành Danh mục SPHH để bảo đảm việc quản lý nhà nước về chất lượng SPHH được chặt chẽ.
Đồng thời, bổ sung quy định về hoạt động khảo sát chất lượng SPHH để có thể phát hiện sớm dấu hiệu vi phạm, nguy cơ mất an toàn hoặc không phù hợp trên thị trường, hỗ trợ cảnh báo, điều chỉnh chính sách và nâng cao hiệu quả giám sát chất lượng hàng hóa trên thị trường, làm căn cứ cho hậu kiểm có trọng điểm. Về tần suất, tỷ lệ khảo sát định kỳ sẽ được giao cho Chính phủ quy định chi tiết.
Rõ ràng trách nhiệm quản lý, bịt các kẽ hở
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh ghi nhận dự thảo Luật được hoàn chỉnh theo hướng chuyển sang quản lý theo mức độ rủi ro của chất lượng SPHH.
Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch Quốc hội, quy định tại điểm c, a của khoản 4, Điều 5 về các nguyên tắc quản lý chất lượng SPHH phải được tiếp tục chỉnh lý dễ hiểu, dễ thực hiện. Đặc biệt, mỗi quy định về nguyên tắc quản lý phải tương thích với mức độ rủi ro của chất lượng SPHH.
“Hai nguyên tắc quản lý với hàng hóa có mức độ rủi ro trung bình và rủi ro cao phải thực sự khác nhau. Khi chúng ta đã chuyển sang quản lý theo mức độ rủi ro của chất lượng SPHH thì việc quy định mập mờ về nguyên tắc quản lý sẽ rất nguy hiểm”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Đối với trách nhiệm quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm (điểm c, khoản 2, Điều 6a của dự thảo Luật), Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, dự thảo Luật chỉ nên quy định bộ giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước. Trách nhiệm của các bộ, ngành khác sẽ được quy định cụ thể tại nghị định của Chính phủ để phù hợp với từng ngành, lĩnh vực.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh, cần rà soát lại quy định về quản lý nhà nước để thể hiện thống nhất tại dự thảo Luật theo nguyên tắc cơ quan nào chủ trì thì chịu trách nhiệm toàn diện về việc cấp phép sản xuất, nhập khẩu và kiểm soát chất lượng hàng hóa theo phạm vi ngành, lĩnh vực mình quản lý.
Điểm c, khoản 2, Điều 6a quy định “Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được giao có trách nhiệm thực hiện quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm, hàng hóa”.
Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, quy định trên là chưa rõ về tính chịu trách nhiệm. Do vậy, cần hoàn thiện theo hướng “một việc chỉ giao cho một cơ quan thực hiện”, ở mỗi lĩnh vực sẽ chỉ có một cơ quan chịu trách nhiệm từ đầu đến cuối.
"Nếu không rành mạch trách nhiệm quản lý thì mỗi cơ quan sẽ chỉ chịu trách nhiệm ở một công đoạn nào đó, rất dễ tạo ra kẽ hở trong quản lý nhà nước", Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh đề nghị, cần tiếp tục rà soát để thể chế hóa chủ trương quan trọng tại Nghị quyết số 68 – NQ/TW: cho phép doanh nghiệp và các tổ chức tư nhân được sử dụng phòng thí nghiệm, phòng thử nghiệm, phòng hỗ trợ thiết kế và các thiết bị nghiên cứu dùng chung, các trung tâm thử nghiệm, đo lường, kiểm định, giám định của Nhà nước để phát triển sản phẩm ở mức hợp lý. "Nếu chủ trương này được cụ thể hóa ngay ở dự thảo Luật thì sẽ rất kịp thời và có ý nghĩa”.
Phát biểu kết luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị, tiếp tục rà soát, nghiên cứu để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng, rà soát các khái niệm để bảo đảm bao quát, thống nhất trong hệ thống pháp luật, tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Về áp dụng pháp luật, cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, chỉnh lý để không mâu thuẫn với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, thống nhất với các luật khác, không để xảy ra những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong quá trình triển khai.
Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tiếp tục phối hợp với cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội rà soát, tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật và các hồ sơ kèm theo để trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ Chín.
