Tư tưởng Chủ tịch Hồ Chí Minh về phát triển nông nghiệp
Trong những ngày đầu lập nước và trong những năm tháng chiến tranh gian khổ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định vị thế và vai trò rất quan trọng của nền nông nghiệp nước nhà ... “Trong công cuộc xây dựng nước nhà, Chính phủ trông mong vào nông dân, trông cậy vào nông nghiệp một phần lớn. Nông dân ta giàu thì nước ta giàu”
“Muốn kháng chiến thắng lợi, kiến quốc thành công ắt phải dựa vào quần chúng nông dân. Muốn nâng cao đời sống Nhân dân thì phải giải quyết tốt vấn đề ăn (rồi mới đến vấn đề mặc và các vấn đề khác. Như vậy phải có đầy đủ lương thực”; “Nếu bỏ ruộng đồng thì dù có ngồi trên đống vàng cũng không có gì mà ăn. Thóc lúa ăn được, vàng bạc có ăn được không”.
Nạn đói năm 1945 của Việt Nam là nỗi đau, nỗi mất mát to lớn. Ngay trong buổi họp đầu tiên của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra nhiệm vụ cấp bách hàng đầu là “chống giặc đói”, phát động tăng gia sản xuất, phát triển nông nghiệp và quyên góp gạo chống đói.
Tăng sản lượng cũng phải toàn diện. Lúa là chính, nhưng ngô khoai sắn cũng phải có, cũng phải chú trọng. Hoặc chỉ chăm về cây lương thực mà không chăm về cây công nghiệp cũng là khuyết điểm.
Trong bài nói chuyện với đồng bào nông dân miền núi tại hội nghị tổng kết hoạt động hợp tác xã “sản xuất phải toàn diện, sản xuất thóc là chính, đồng thời phải rất coi trọng hoa màu, cây ăn quả, cây công nghiệp, chăn nuôi, thả cá và nghề phụ. Phải coi trọng tăng vụ, vỡ hoang và tăng năng suất”.
Khi về thăm và nói chuyện với cán bộ, công nhân nông trường Đông Hiếu (Nghệ An), Bác đã nhắc nhở: “Trong trồng trọt phải chú ý toàn diện. Trồng lúa nhưng phải chú ý trồng lạc, trồng vừng, trồng cà phê vì đây là những thứ hàng xuất khẩu để đổi lấy máy móc”.
Dân sinh là cái gì? Là cái ăn, cái mặc, cái ở. Cả ba cái đó đều rất quan trọng. Ăn, mặc có thể tăng gia sản xuất được. Còn nhà ở thì sao? Muốn làm nhà ở phải có gỗ. Muốn có gỗ thì phải trồng cây.Phải chú ý bảo vệ rừng và trồng cây gây rừng. Tục ngữ nói “Rừng vàng, biển bạc. Chúng ta chớ lãng phí vàng. Mà phải bảo vệ vàng của chúng ta”. Người phê bình gay gắt nạn phá rừng: “Thế thì khác nào đem vàng đổ xuống biển. Đồng bào và chính quyền phải nghiêm khắc ngăn chặn tệ hại ấy. Khai thác rừng phải có kế hoạch chu đáo. Không được khai thác bừa bãi”.
Với Nhân dân huyện đảo Cô Tô, Người nói: “Cần phải đẩy mạnh nghề đánh cá, nghề làm muối, nuôi dưỡng và bảo vệ các thứ hải sâm, trân châu”.
Ở các vùng đồng bằng, Người căn dặn: Cần đẩy mạnh thả cá để cung cấp thêm thực phẩm bổ sung, cải thiện đời sống Nhân dân. Nuôi cá cũng dễ, có nước và có công người thì cá phát triển, phải phát triển chăn nuôi để có thêm thịt ăn, thêm sức kéo thêm phân bón.
Nền kinh tế của ta như nước hồ, nước sông, đời sống của ta như chiếc thuyền. Nước càng lên cao, thuyền càng cao. Vì thế nền kinh tế của nước ta cao lên thì đời sống của Nhân dân mới cao. Vậy phải tăng gia sản xuất và tiết kiệm.
“Muốn phát triển công nghiệp, phát triển kinh tế nói chung thì phải lấy việc phát triển nông nghiệp làm gốc, làm chính. Nếu không phát triển được nông nghiệp thì không có cơ sở để phát triển công nghiệp vì nông nghiệp cung cấp nguyên liệu, lương thực cho công nghiệp và tiêu thụ hàng hóa của công nghiệp làm ra như máy móc, hàng tiêu dùng, máy cấy, máy cày, bừa”.
“Công nghiệp và nông nghiệp là 2 chân của nền kinh tế. Giúp nhau cùng phát triển, như hai chân đi khỏe và đi đều thì nhanh đến đích. Thế là thực hiện liên minh công nông để xây dựng chủ nghĩa xã hội, xây dựng đời sống ấm no, sung sướng cho Nhân dân”.
Trong thời kỳ khó khăn thiếu lương thực, Người chỉ rõ phải lấy nông nghiệp làm chính, vì có thực mới vực được đạo nhưng trong tầm nhìn chiến lược phát triển đất nước, Người đã chỉ rõ “con đường chúng ta phải đi là con đường công nghiệp hóa nước nhà, hiện nay chúng ta phát triển nông nghiệp làm chính, vì muốn mở mang công nghiệp thì phải có đủ lương thực nguyên liệu. Nhưng công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa vẫn là mục tiêu phấn đấu chung, là con đường thực sự no ấm của Nhân dân ta”.
Để phát triển nông nghiệp, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra nhiều giải pháp. Người yêu cầu “Nhà nước phải đầu tư vào những việc có ích cho nông dân, cho hợp tác xã. Chính phủ phải xây dựng trường học về nông nghiệp, phải xây dựng những công trình thủy lợi lớn và cùng với nông dân, các hợp tác xã làm những công trình thủy lợi vừa. Hợp tác xã còn nghèo, Chính phủ phải giúp đỡ, phải cho vay vốn”. Người rất coi trọng phát triển hợp tác xã “Nếu chúng ta đứng riêng ra thì sức nhỏ và làm không nên việc, nhóm lại các sức ấy, ấy là hợp tác. Điều quan trọng là chỉnh đốn các ban quản trị hợp tác xã cho thật tốt. Ban quản trị tốt thì hợp tác xã tốt, hợp tác xã tốt thì nhất định nông nghiệp sẽ phát triển tốt. Do đó, Ban quản trị phải tận tụy, dân chủ, công bằng, minh bạch công khai, chống tham ô lãng phí, hợp tác xã phải thật sự đoàn kết, dân chủ, tự nguyện. Phát huy tinh thần làm chủ của các xã viên”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú trọng đề ra giải pháp sớm ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, Người đã chỉ rõ: “nông nghiệp nước ta rất lạc hậu. Mấy triệu nông dân vẫn dùng những dụng cụ thô sơ để sản xuất như vậy thì làm sao cho đời sống của Nhân dân thật dồi dào được; 50-60% sức lao động của nông dân bị lãng phí vào việc gồng gánh, làm ruộng thủ công vì nông cụ quá lạc hậu”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu quan điểm “Đời sống của Nhân dân sẽ thật sự dồi dào khi chúng ta dùng máy móc để sản xuất một cách thật rộng rãi, dùng máy móc cả trong công nghiệp và trong nông nghiệp. Máy sẽ chắp thêm tay cho người, làm cho sức người sẽ tăng lên gấp trăm lần, nghìn lần và giúp người làm được những việc phi thường. Muốn có nhiều máy thì phải mở mang các ngành công nghiệp làm ra máy, ra gang thép, than dầu”. Người đã chỉ đạo thực hiện giải pháp mở rộng hợp tác quốc tế, tranh thủ nguồn lực quốc tế để phát triển đất nước, trong đó có nông nghiệp. Thực hiện cử cán bộ ra nước ngoài để đào tạo (Trung Quốc, Liên Xô (Nga) và các nước khác). Ngay từ ngày đầu lập nước, Người đã viết thư cho ngoại trưởng Mỹ đề nghị được gửi một phái đoàn khoảng 50 thanh niên Việt Nam sang Mỹ học tập, đồng thời thiết lập quan hệ văn hóa với thanh niên Mỹ, nghiên cứu về kỹ thuật, nông nghiệp và các lĩnh vực chuyên môn khác. Người cũng chú trọng thu hút đầu tư nước ngoài đầu tư vào kinh tế trong đó có nông nghiệp. Năm 1949 khi trả lời phỏng vấn phóng viên nước ngoài, Người nêu rõ “Chúng tôi hoan nghênh ngoại quốc đầu tư miễn là hai bên cùng hưởng lợi ngang nhau và người ta không được lợi dụng đầu tư để áp bức chúng tôi”
Trong tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay từ rất sớm là phải xây dựng nông thôn mới, nông dân mới “Cách mệnh là phá cái cũ, cái lạc hậu đổi ra cái mới. Trong một nước nông nghiệp mà nông dân chiếm 90% thì phải tạo ra nông thôn mới, nông dân mới, xây dựng con người mới, xã hội, đời sống mới, tạo ra cái mới mẻ, tốt tươi. Để giành lấy thắng lợi trong cuộc chiến đấu khổng lồ này cần phải động viên toàn dân, tổ chức và giáo dục toàn dân, dựa vào lực lượng vĩ đại của toàn dân”.
Thấm nhuần lời căn dặn và quan điểm, tư tưởng của Người trong nông nghiệp, Đảng và Nhà nước ta đã thể chế, ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng xây dựng và phát triển nền nông nghiệp toàn diện và bền vững. Ở tỉnh Nghệ An, trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của các cấp ủy Đảng, chính quyền, người dân và doanh nghiệp đã tăng cường sản xuất, ứng dụng công nghệ mới, xây dựng nền nông nghiệp phát triển toàn diện, phong phú về sản phẩm.
Thực trạng nông nghiệp Nghệ An
Năm 2024, tổng sản phẩm (GRDP) của ngành nông nghiệp tỉnh đạt 46.696 tỷ đồng, tăng trưởng 4,14% so với năm 2023. Mặc dù gặp phải các yếu tố bất lợi, sản lượng cây lương thực vẫn đạt được 1,2 triệu tấn, với diện tích trồng lúa gần 168.100ha, hoàn thành kế hoạch đề ra. Chương trình Mục tiêu xây dựng Nông thôn mới đạt được nhiều thành quả quan trọng. Đời sống vật chất và tinh thần của người nông dân được nâng lên.
Tuy vậy, trong “bức tranh” tổng thể về nông nghiệp của tỉnh, vẫn còn nhiều địa phương sản xuất nông nghiệp manh mún, nhỏ lẻ, nhất là chưa tích tụ được ruộng đất để sản xuất tập trung , chuyên canh lớn, gây lãng phí diện tích.
Tình trạng lạm dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, chất kích thích sinh trưởng đã thành thói quen của rất nhiều người nông dân; dư lượng tích tụ trong đất, lúa gạo, hoa màu. Đến nay rất nhiều cánh đồng đã bị hủy diệt về thủy sinh, có nhiều nơi không còn tôm cua, cá chạch như trước.
Do đó, rất cần các giải pháp hiệu quả hơn để xây dựng và nhân rộng các mô hình “lúa thơm, gạo sạch – tôm cá sạch” thành công. Mô hình này chính là phát triển nông nghiệp bền vững, giảm ô nhiễm môi trường, duy trì môi trường sinh thái, tạo ra sản phẩm sạch và cung cấp cho thị trường, nâng cao thu nhập, giảm thiểu những tác động tiêu cực gây ra bởi biến đổi khí hậu.
Tại rất nhiều làng quê vẫn còn nhiều vườn tạp, hoang hóa, cây không có giá trị kinh tế chậm được thay thế; chăn nuôi nhỏ lẻ trong các hộ gia đình hiệu quả thấp, gây ô nhiễm môi trường.
Cách thức sản xuất nông nghiệp nhiều còn thiếu sáng tạo, chưa linh hoạt, chưa nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả. Chính sách và nguồn lực của Tỉnh dành cho nông nghiệp chưa tương xứng, còn dàn trải, nhỏ lẻ theo nhiều hạng mục nhưng lại còn rất hạn hẹp về tổng nguồn.
Những tồn tại như trên dẫn đến nông nghiệp là ngành sản xuất có lợi nhuận không cao. Ngoài ra đây cũng là ngành thường phải đối diện với nhiều rủi ro như thiên tai, bão lũ, hạn hán; thị trường nông sản chưa sôi động, đồng thời biến động bất thường.
Mặc dù nhu cầu về chế độ ăn uống có lợi cho sức khỏe, nhu cầu về đa dạng hóa chế độ ăn uống ngày càng tăng, người tiêu dùng ưa chuộng nông sản sạch, thực phẩm sạch nhưng lại chưa sẵn sàng chi trả mức giá tương xứng, do đó giá cả nông sản nhìn chung còn thấp, chủ yếu mới bù trừ chi phí, người nông dân cơ bản vẫn là “lấy công làm lãi”. Sản phẩm OCOP rất phong phú, đa dạng nhưng còn nghèo về thị phần, chưa nổi bật thương hiệu mạnh về nông sản xứ Nghệ.
Những tồn tại lớn như trên rất cần sớm được các ngành, các cấp, người nông dân có thêm nhiều giải pháp, để khắc phục, nâng cao hiệu quả cho nền nông nghiệp tỉnh nhà.
Tháng Tám mùa thu về, mỗi chúng ta càng thêm nhớ Bác với Cách mạng tháng Tám (1945) với Tuyên ngôn độc lập vang vọng năm châu, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, khẳng định chủ quyền của một quốc gia độc lập, viết lại tên nước Việt Nam trên bản đồ thế giới. Những ngày đầu lập nước chống giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mong muốn xây dựng một nền nông nghiệp toàn diện để Nhân dân được ấm no. Quan điểm, tư tưởng, những lời căn dặn cũng như mong muốn của Người trong lĩnh vực nông nghiệp là kim chỉ nam để các cấp ủy Đảng, chính quyền và Nhân dân nghiên cứu, vận dụng và phấn đấu, quyết tâm thực hiện để xây dựng được nền nông nghiệp toàn diện, hiệu quả, bền vững, để cuộc sống của Nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc, như sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn./.
.jpg)
