P.V: Qua 12 “món quà nhỏ” trong hộp sách, ông kỳ vọng người đọc sẽ giữ lại điều gì từ phần nguyên lành, trong veo của đứa trẻ bên trong mỗi chúng ta, đặc biệt trong cách nhìn nhận và ứng xử với thiên nhiên?
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan: Mỗi câu chuyện giống như một chiếc lá rơi xuống, nhẹ nhưng đủ để gợi lên vòng tròn gợn nước trong tâm trí. Tôi hy vọng người đọc giữ lại một khoảng lặng để thấy rằng bên dưới những con số, nghị định, dự án… vẫn còn có “đứa trẻ bên trong” đang chờ chúng ta lắng nghe tiếng rừng.
Giữ lại sự trong veo ấy để khi đối diện thiên nhiên, chúng ta không chỉ nhìn thấy nguồn lực mà thấy cả tình thân. Không chỉ thấy lợi ích mà thấy nghĩa tình. Không chỉ thấy cái hôm nay mà thấy bóng dáng của các thế hệ đã gửi vào rừng biết bao nỗi niềm và hy vọng.
-4039372bb746089e477d8a357b1736c9.jpeg)
P.V: Ông từng chia sẻ rằng “rừng dạy chúng ta biết san sẻ, biết yêu thương… dù trong bất kỳ nghịch cảnh nào”. Trong cuốn sách này, hình ảnh hay chi tiết nào thể hiện rõ nhất bài học của rừng mà ông tâm đắc? Có phải mỗi câu chuyện ông kể đều được lấy từ chất liệu thực tế ông đã từng trải qua hay không?
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan: Tôi nhớ mãi hình ảnh một thân cây trụi lá, xác xơ, tưởng như chỉ “chiếm đất” mà chẳng đóng góp gì. Nhưng khi mưa về, chính bộ rễ bám sâu của nó lại giữ đất khỏi trôi, giữ nước khỏi mất, giữ sự sống cho cả khu rừng.
Thiên nhiên có cách dạy ta nhẹ nhàng mà thấm thía, đó là có những điều tưởng như vô dụng đôi khi lại giữ vai trò âm thầm nhưng quan trọng nhất.
Phần lớn các câu chuyện đều manh nha từ những điều rất thật: một chuyến đi, một khoảnh khắc bắt gặp ánh mắt người giữ rừng, một câu chuyện của đồng bào dân tộc miền núi, hay đơn giản chỉ là tiếng gió lùa qua cành cây cũ. Nhưng khi viết lại, tôi để chúng hóa thành biểu tượng, để người đọc không chỉ thấy một kỷ niệm, mà thấy chính mình trong đó.
P.V: Hiện nay, rừng vẫn thường được nhìn dưới góc nhìn kinh tế. Song, cuốn sách “Những câu chuyện dưới tán rừng” dường như muốn nhấn mạnh giá trị vô hình của rừng: văn hoá, căn tính, sinh thái, chất lượng sống... Ông mong muốn thay đổi nhận thức nào ở người đọc khi gấp sách lại?
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan: Tôi mong mọi người cùng hiểu rằng rừng không chỉ là “tài nguyên” mà còn là “hệ sinh thái tự nhiên”, nơi chúng ta soi lại hệ sinh thái con người và cả soi lại chính mình để cùng nhau tỉnh thức. Rừng không nói, nhưng rừng khuyên nhủ. Rừng không đòi hỏi, nhưng rừng gìn giữ chúng ta mỗi ngày, nào là khí thở, nước uống, nào là bóng mát và cả sự cân bằng trong tâm hồn.
Nếu sau khi gấp sách, ai đó bỗng chậm lại vài giây để nhìn một tán cây, để nghe tiếng lá xào xạc, để hỏi rằng “Mình đã đối xử với rừng tử tế chưa?”, thì cuốn sách đã hoàn thành sứ mệnh của nó.
P.V: Khi còn giữ cương vị Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, ông nhiều lần nhấn mạnh chuyển dịch tư duy lâm nghiệp từ “khai thác” sang “gìn giữ, phát triển có trách nhiệm”. Cuốn sách này có thể góp phần vào việc lan toả tư duy ấy ra sao, nhất là với giới trẻ và cộng đồng các địa phương sống gắn bó với rừng?
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan: Giới trẻ hôm nay có thể không còn trải nghiệm rừng như cha ông ta nhưng các bạn lại có một lợi thế khác: sự tò mò, sự rộng mở, sự dấn thân. Một câu chuyện nhỏ có thể trở thành “hạt mầm” gieo vào trái tim các bạn, để một ngày nào đó, những “hạt mầm” ấy lớn lên thành lối sống, thành lựa chọn nghề nghiệp, thành trách nhiệm công dân khi đứng trước mọi quyết định liên quan đến rừng.
Giữ rừng không phải là khẩu hiệu, nó là cảm xúc, mà cảm xúc lại thường bắt đầu từ những câu chuyện thật giản dị.
P.V: Từ trải nghiệm thực tế tại nhiều địa phương, trong đó có Nghệ An, theo ông, từ những câu chuyện trong sách đến thực tiễn, đâu là điểm đã làm được và đâu là “khoảng trống” cần được lấp đầy?
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan: Đi nhiều nơi, tôi thấy bà con, chính quyền, doanh nghiệp đều bắt đầu nói nhiều hơn về “rừng bền vững”, “rừng sinh thái”, “du lịch dưới tán rừng”, “tín chỉ các-bon rừng”… Đó là tín hiệu thật đáng mừng. Nhưng khoảng trống lớn nhất nằm ở tư duy coi rừng chỉ là cái để khai thác hoặc thu nhập trực tiếp. Rừng còn có giá trị vô hình: giữ nước, bảo vệ văn hoá, tạo bản sắc địa phương, nuôi dưỡng ký ức. Khi những giá trị vô hình chưa được đặt lên bàn cân, quyết định dễ bị lệch.
Lấp đầy khoảng trống ấy là hành trình lâu dài, hành trình của nhận thức, của giáo dục, của sự kiên trì.
